UBO-register – is openbaarheid schending van Europese rechtsbeginselen?

Elke Nederlandse private entiteit (Nederlandse rechtspersonen en Nederlandse personenvennootschappen, maar niet een vereniging van eigenaars van appartementen) moet haar UBO’s of pseudo-UBO’s bepalen. UBO staat voor “Ultimate Beneficial Owner”. Een UBO is een natuurlijk persoon die meer dan 25% belang heeft, de samenstelling van de meerderheid van het bestuur kan bepalen c.q. bepalende zeggenschap heeft. Uiterlijk op 27 maart 2022 moeten die entiteiten hun UBO’s c.q. pseudo-UBO’s registeren in het UBO-register van de Kamer van Koophandel. Dat register is in beginsel openbaar. Buiten de registratieplicht blijven minderjarigen en personen die op politie beschermingslijsten staan. Ook naar buitenlands recht opgerichte rechtspersonen (zoals uit Zwitserland, Delaware/US, UK) met een hoofd- of nevenvestiging in Nederland vallen buiten de registratieplicht.

Het UBO-register berust op Europese witwasrichtlijnen. In een uitspraak overwoog de voorzieningenrechter dat er twijfel mogelijk is over de rechtsgeldigheid van de witwasrichtlijnen die de grondslag vormen voor het UBO-register. Er loopt daarover een procedure bij het Hof van Justitie, de hoogste Europese rechter. Het is niet uit te sluiten dat het Hof oordeelt dat het openbare karakter van het UBO-register zich niet verhoudt met het evenredigheidsbeginsel. De uitspraak van het Hof van Justitie van de EU wordt medio 2022 verwacht. In verband met die lopende procedure bij Hof van Justitie heeftPrivacy First (www.privacyfirst.nl), een organisatie die opkomt voor privacybescherming, de Haagse rechter verzocht om het UBO-register buiten werking te stellen wegens strijd met Europese grondrechten. Eind november 2021 heeft het gerechtshof Den Haag de eis afgewezen (ECLI:NL:GHDHA:2021:2176) met de stelling dat UBO’s geen “ernstige” schade lijden door openbare registratie.

Privacy First vermeldt op haar website dat het Nederlandse UBO-register nog nauwelijks is gevuld en vermeldt een advies om zo lang mogelijk te wachten met de registratie. Nederland heeft namelijk met 27 maart 2022 gekozen voor willekeurige einddatum voor de registratie. Het zou volgens PrivacyFirst verstandig zijn als de overheid die einddatum een paar maanden opschuift totdat het Hof van Justitie duidelijkheid heeft gegeven over de toelaatbaarheid van het openbare karakter.